Wysokość szkody majątkowej

Wysokość szkody majątkowej jest określana na podstawie art. 361 kodeksu cywilnego, statuującego zakres odpowiedzialności zobowiązanego do odszkodowania, który ponosi odpowiedzialność zarówno za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła jak również za straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Odpowiedzialność zobowiązanego dotyczy zatem dwóch aspektów, tj. straty rzeczywistej (damnum emergens) oraz szkody w postaci utraconych korzyści (lucrum cesans).

Wyrażona w art. 361 k.c. zasada pełnej kompensację szkody, sprowadza się zatem do wyrównania powstałej szkody, polegające na przywróceniu majątku poszkodowanego do stanu sprzed wystąpienia szkody.

W przypadku szkody komunikacyjnej stratą będą więc przede wszystkim koszty poniesione przez poszkodowanego związane z naprawą pojazdu lub zakupu pojazdu porównywalnego, na powypadkowe badanie techniczne, holowanie, czy na wynajem pojazdu zastępczego, ale także inne przedmioty, które uległy uszkodzeniu w wyniku zdarzenia drogowego oraz w pewnych przypadkach utrata wartości handlowej pojazdu.

W zakresie utraconych korzyści, odpowiedzialność zobowiązanego polegać będzie w zasadzie na kompensacji utraconych na skutek wypadku zarobków poszkodowanego.

1. Naprawa pojazdu.

Zgodnie z treścią art. 363 § 1 kodeksu cywilnego: „naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej".

Przywrócenie pojazdu do stanu poprzedniego, wg utrwalonego stanowiska SN, polega na przywróceniu rzeczy uszkodzonej do stanu poprzedniego polega na doprowadzeniu jej do stanu używalności w takim zakresie, jaki istniał przed wyrządzeniem szkody.

Ważne: Poszkodowany nabywając części zamienne nie ma obowiązku poszukiwać sprzedawcy oferującego je najtaniej.

Ważne: Poszkodowanemu przysługuje faktycznie poniesiony koszt robocizny obowiązujących w wybranym przez poszkodowanego warsztacie. Nie jest dopuszczalne przyjmowanie uśrednionej stawki.

Dla poszkodowanego powyższe wiąże się z prawem do wymiany uszkodzonych w wypadku komunikacyjnym części na części identyczne, jakie posiadał wcześniej w swoim pojeździe. Jeżeli zatem uszkodzeniu uległy oryginalne części, poszkodowanemu przysługuje prawo do ich wymiany na identyczne oryginalne podzespoły. Stosowanie przez zakłady ubezpieczeń, w procesie likwidacji szkody, wyliczeń jej wartości w oparciu o dostępne na rynku części alternatywne uznane musi być, co do zasady za działanie bezprawne, chyba, że zgodę na ich zastosowanie wyrazi poszkodowany.

Co istotne, za bezprawne, co do zasady należy uznać także stosowanie przez zakłady ubezpieczeń tzw. potrąceń amortyzacyjnych, polegających obniżeniu przyznanego odszkodowania w oparciu o procentowy (w różnej wysokości) ubytek wartości wymienionych części na nowe.

Ważne: Stosowanie potrąceń amortyzacyjnych, zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, dozwolone jest wyłącznie w przypadku wykazania przez zakład ubezpieczeń wzrostu wartości pojazdu w wyniku zastosowania nowych części, które to działalnie prowadziło by do bezpodstawnego wzbogacenia poszkodowanego.

Mając powyższe na uwadze, wskazać należy, że w pewnych okolicznościach, urealnienie (amortyzacja) wartości wymienionych elementów będzie uzasadnione. Wiązać może się to np. z istnieniem starych, nie związanych uszkodzeń na wymienionym elemencie. Za bezprawne jednakże uznać należy, stosowanie potrąceń amortyzacyjnych bez podania uzasadnienia, lub wyłącznie w oparciu o wiek pojazdu.

Zapłata określonej sumy pieniężnej, prowadzić ma z kolei do przywrócenia stanu majątkowego poszkodowanego, który istniał przed wyrządzeniem szkody w oparciu o wyliczenie odszkodowania na podstawie cen części niezbędnych do przywrócenia pojazdu do stanu sprzed szkody.

Ważne: W uchwale SN z dnia 15 listopada 2001 r. (sygn. akt III CZP 68/01, OSNC 2002 Nr 6, poz. 74), stwierdza się, że obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. W świetle tej uchwały Sądu Najwyższego nie ma znaczenia, jakim kosztem poszkodowany faktycznie dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle ma zamiar ją naprawić, tym samym zakład ubezpieczeń nie może żądać przedstawienia faktur czy rachunków wykazujących poniesione koszty.

2. Koszt holowania oraz najmu pojazdu zastępczego

Nie budzi żadnych wątpliwości, że koszt holowania uszkodzonego pojazdu stanowi normalne następstwo zdarzenia komunikacyjnego, tym samym poszkodowanemu przysługuje zwrot poniesionych kosztów, holowania zarówno do warsztatu jak i miejsca zamieszkania.

Ważne: Poszkodowany zobligowany jest dążyć do zmniejszenia skutków szkody, tym samym poniesiony koszt holowania nie może być dowolny, lecz winien odpowiadać rynkowym ceną usługi.

Poszkodowanemu przysługuje zwrot poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego. Wskazane stanowisko wyrażone zostało m.in. wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 r. (sygn. IV CK 672/03), w którym przyjęto, iż utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową. Poniesione zaś przez poszkodowanego koszty najmu pojazdu zastępczego, mieszczą się w granicach skutków szkody podlegających wyrównaniu. Ponadto, Sąd Najwyższy podkreślił, iż postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka transportu w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia. Termin "wydatków koniecznych" oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Ważne: Zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego przysługuje zarówno osobą fizycznym, wykorzystującym pojazd wyłącznie dla celów osobistych, jak również przedsiębiorcą, wykorzystującym pojazd w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa.

Ważne: Dostęp do komunikacji publicznej, nie stanowi przesłanki uzasadniającej odmowę pokrycia kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Należy przyjąć, że czas najmu pojazdu zastępczego, za który przysługuje poszkodowanemu zwrot kosztów wyznacza w rzeczywistości rodzaj powstałej szkody.

Przy szkodzie częściowej, za uzasadniony należy przyjąć czas konieczny do dokonania naprawy, tj., okresu, w którym uszkodzony pojazd w normalnym toku mógł zostać naprawiony z uwzględnieniem czynności procesu likwidacji szkody. Czas ten będzie zatem zależny od okoliczności danego przypadku, przy uwzględnieniu wielu istotnych czynników (np. czasu dokonania oględzin uszkodzonego pojazdu przez przedstawiciela zakładu ubezpieczeń, zamówienia, dostarczenia i koniecznego oczekiwania na niezbędne do naprawy części itp.).

Przy szkodzie całkowitej, za uzasadniony należy przyjąć czas od dnia zniszczenia pojazdu do dnia, w którym poszkodowany mógł nabyć nowy pojazd.

3. Utrata wartości pojazdu.

Szkoda związana ze zdarzeniem drogowym nie ogranicza się wyłącznie do kosztów koniecznych do przywrócenia stanu poprzedniego napraw, kosztów części oraz kosztów robocizny.

Samochód powypadkowy, w zależności od jego rodzaju, marki czy wieku traci na wartości. Utrata wartości handlowej stanowi szkodę, która w myśl zasady pełnej kompensacji winna zostać poszkodowanemu wyrównana.

Stanowisko w powyższym zakresie prezentowane jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w uchwale z dnia 12 października 2001 r. sygn. akt III CZP 57/01, wskazał:

„Odszkodowanie za uszkodzenie samochodu może obejmować oprócz kosztów jego naprawy także zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej różnicy między wartością tego samochodu przed uszkodzeniem i po naprawie.”

Podsumowując wskazać należy, że wysokość odszkodowania, stanowiąca równowartość poniesionej przez poszkodowanego szkody, ustalana musi być odrębnie dla każdego przypadku.

Szkody komunikacyjne

• 50 tysięcy złotych odszkodowania za upadek na chodniku.
• Poszkodowany jako osoba najbliższa.
• Odszkodowanie pomimo braku naprawienia samochodu.
• Właściciel samochodu jako poszkodowany.
• Odszkodowanie za szkodę komunikacyjną na oblodzonej drodze.
• Potrącenie na pasach a odmowa poniesionych kosztów leczenia przez ubezpieczyciela.
• Odszkodowanie za zniszczone mienie (kolizja).
• Zadośćuczynienie a konkubinat.
• Odpowiedzialność zarządcy drogi za szkody w mieniu.
• Ustalenie wysokości szkody w oparciu o wycenę przy użyciu części zamiennych.